ترمیم پوسیدگی دندان به معنای برطرف کردن مشکلاتی است که باعث ایجاد علائم غیر طبیعی در دندان‌ها شده است. معمولا دندان‌ها در اثر آسیب‌‌‌هایی که ممکن است به دلایل مختلف ایجاد شوند دچار پوسیدگی می‌شوند و برای فرد ناراحتی ایجاد می‌کنند. دندانپزشک با توجه به نوع و میزان پوسیدگی دندان‌ها از روش درمانی مناسب برای ترمیم پوسیدگی دندان استفاده می‌کند. در ادامه با اهمیت و انواع روش‌های ترمیم دندان آشنا می‌شویم.
پوسیدگی دندان چیست؟
زمانی که بافت سخت روی دندان که با نام مینای دندان شناخته می‌شود، ضخامت خود را به طور نسبی یا کامل از دست می‌دهد، بافت داخلی دندان در معرض عفونت قرار گرفته و اصطلاحا پوسیده می‌شود. نوع خاصی از باکتری‌های استرپتوکوک با اجتماع روی دندان‌ها با ترشح اسید باعث تجزیه فسفر و اسید مینای دندان شده و آن را دچار فرسودگی می‌کنند. این باکتری‌ها از مواد غذایی شیرینی داخل دهان استفاده می‌کنند و آن را به مواد اسیدی تبدیل می‌کنند. پوسیدگی دندان باعث ایجاد عفونت و درد دندان می‌شود و خود اختلالات متعدد دیگری را ایجاد می‌کند. به همین دلیل است که سرعت در ترمیم پوسیدگی دندان بسیار مهم است.
چه زمانی به ترمیم پوسیدگی دندان نیاز داریم؟
ترمیم پوسیدگی دندان زمانی ضروری است که سطح پوسیدگی از کنترل خارج شده و به آسیب جدی رسیده است. معمولا سطح پوسیدگی دندان در ۵ دسته تقسیم می‌شود:
- دندان کاملا سالم
- تغییرات قابل مشاهده مینا دندان
- تخریب مینا دندان بدون تخریب تاج
- تخریب عاج دندان که با حفره دار شدن آن همراه است
- درگیره عاج، حفره و ریشه دندان
در صورتی که سطح پوسیدگی دندان در دو مرحله اول قرار داشته باشد، می‌توان با برخی روش‌ها مثل فلورتراپی و رعایت بیشتر بهداشت دندان از آسیب بیشتر جلوگیری کرد. اما از مرحله ۳ به بعد لازم است برای ترمیم پوسیدگی دندان اقدام کنید. دندانپزشک زیبایی با استفاده از معاینه فیزیکی هر گونه تغییر در ظاهر، رنگ و … را به وسیله اکسپلورر پیدا می‌کند. همچنین تصویربرداری اشعه ایکس می‌تواند محل و میزان پوسیدگی دندان به طور کامل مشخص کند.
چرا ترمیم پوسیدگی دندان مهم است؟
زمانی که دندان دچار پوسیدگی می‌شود، بافت محافظت کننده خود را از دست می‌دهد و بافت‌های داخلی یا اعصاب درونی در معرض خطر قرار می‌گیرند. در این حالت داخل حفره دندان یک محل دائمی برای عفونت می‌شود که با هیچ دارویی نیز کاملا درمان نمی‌شود. علاوه بر این هر چقدر از پوسیدگی دندان بگذرد، بافت داخلی دندان بیشتر از بین رفته و درد و عفونت بیشتر می‌شود. درد دندان بسیار آزار دهنده است و حتی در غذا خوردن یا خوابیدن نیز اختلال ایجاد می‌کند.
ترمیم پوسیدگی دندان باعث پر شدن حفره خالی دندان شده و با ایجاد یک لایه محافظت کننده از عفونت جلوگیری می‌کند. علاوه بر این ترمیم می‌تواند ظاهر نامناسب دندان را از برطرف کرده و لبخند زیبایی را روی صورت شما بنشاند. به همین دلایل است که ترمیم پوسیدگی دندان مهم است و باید در اولویت شما قرار بگیرد.
ترمیم پوسیدگی دندان چگونه انجام می‌شود؟
روش‌های مختلفی برای ترمیم پوسیدگی دندان وجود دارد که هر کدام اهداف مختلفی دارند و به سطح پوسیدگی و نیاز شما بستگی دارند. ترمیم دندان یا به صورت مستقیم و با پر کردن داخل دندان انجام می‌شود، یا اینکه به صورت غیر مستقیم و با استفاده از ساختن مواد ترمیمی در آزمایشگاه انجام می‌شود. در ادامه انواع روش‌های ترمیم پوسیدگی دندان و کاربردهای آنها را بررسی می‌کنیم.
پر کردن دندان
یکی از متداول‌ترین روش‌های ترمیم پوسیدگی دندان، پر کردن حفره ایجاد شده در دندان است. از این روش برای پر کردن حفرههای جزئی و متوسط دندان استفاده می‌شود و معمولا در آسیب‌های گسترده کاربرد ندارد. با پر کردن ظاهر دندان ترمیم شده و فضا برای تجمع باکتری‌ها بسته می‌شود. مواد مختلفی برای پر کردن دندان وجود دارد که با توجه به محل پوسیدگی و مقدار آن متفاوت است.
آمالگام نقره یک نوع آلیاژ از نقره، جیوه، قلع، روی و مس است که قیمت ارزان‌تری داشته و استفاده از آن راحت است. آمالگام به رنگ نقره‌ای دیده می‌شود و بیشتر برای پر کردن دندان‌های عقبی کاربرد دارد. ماده دیگری که همرنگ دندان‌هاست و برای پر کردن حفرههای کوچک مثل درزها استفاده می‌شود، گلاس آینومر است. همچنین ماده مشابه آن یعنی رزین آینومر که هم ظاهر مطلوب و مقاومت مناسبی دارند می‌تواند پوسیدگی دندان را ترمیم کند.
کامپوزیت دندان
یکی دیگر از روش‌های مطلوب ترمیم پوسیدگی دندان کامپوزیت است که حتی در برخی موارد صرفا به منظور بهبود ظاهر دندان استفاده می‌شود. مزیت کامپوزیت این است که منبسط و منقبض نشده و کاملا همرنگ دندان است؛ به همین دلیل مقاومت و دوام بالایی دارد. همچنین شما می‌توانید از طیف سفید دلخواه خود برای کامپوزیت استفاده کنید و در مورد ظاهر آن نظر بدهید.
اینله و آنله
اینله و آنله یکی از روش‌های غیر مستقیم برای ترمیم دندان است که از فلز، کامپوزیت یا چینی استفاده می‌کند. اینله حفرههای داخلی دندان را پر می‌کند اما آنله علاوه بر ترمیم قسمت داخلی، ساختار بیرونی آن را هم ترمیم می‌کند. در این روش‌ها ابتدا بافت پوسیده برداشته می‌شود، یک اینله موقت کار گذاشته می‌شود و قالب دندان طراحی می‌شود. سپس اینله یا آنله دائمی در جلسات بعد روی دندان نصب می‌شود.
باندینگ دندان
باندینگ به منظور بهبود ظاهر و رنگ دندان‌های پوسیده استفاده می‌شود. این روش ترک‌ها، فاصله دندان‌ها و فرم آنها را ترمیم می‌کند. در این روش ابتدا یک ماده نرم روی دندان قرار می‌گیرد و سپس با استفاده از دستگاه لیزر مخصوص، خشک می‌شود.
روکش دندان
روکش دندانی یک پوشش مثل تاج است که روی کل دندان قرار می‌گیرد. این روش برای دندان‌هایی که پر شده‌اند یا اینکه امکان پر کردن آنها وجود ندارد مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش دندانپزشک قالب دندان شما را طراحی می‌کند و به لابراتوار می‌فرستد تا روکش مناسب آن را آماده کنند. روکش‌ها از جنس‌های مختلفی مثل طلا، تیتانیوم، زیرکونیا، سیلیس، آلومینا و کامپوزیت ساخته می‌شوند.
بریج دندان
بریج دندان یک نوع روش غیر مستقیم برای ترمیم پوسیدگی دندان است که بعد از کشیدن دندان آسیب دیده قرار می‌گیرد. این روش نوعی دندان مصنوعی است که باید در کنار دندان‌های سالم قرار بگیرد تا مقاومت و دوام کافی داشته باشد. بریج‌ها با روکش‌های نگهدارنده پوشانده می‌شوند تا در جای خود به صورت سالم قرار بگیرند.
کاشت یا ایمپلنت دندان
یکی از روش‌های پرطرفدار و مناسب برای جایگزینی دندان‌های پوسیده، ایمپلنت است. در این روش ریشه‌های مصنوعی از جنس فلز تیتانیوم به فک جوش می‌خورند و تاج یا بریج دندان روی آن قرار می‌گیرند. البته ایمپلنت انواع مختلفی دارد اما در هر صورت بیشترین شباهت را به دندان‌های طبیعی دارد. دندان‌های ایمپلنت شده دوام بسیار بالایی دارند و در اغلب موارد دائمی خواهند بود. ایمپلنت دندان در چند مرحله انجام می‌شود و جایگذاری کامل آن ممکن است چند ماه به طول بیانجامد.
ونیر دندان
ونیر نوعی پوسته نازک است که ظاهری شبیه به دندان‌های طبیعی دارد و به عنوان مینای دندان به کار می‌رود. این روش می‌تواند دندان‌هایی که شکسته شده یا تغییر رنگ داده‌اند را ترمیم کرده و از نظر ظاهری بهبود بخشد. علاوه بر این در مواردی که لایه‌های داخلی دندان پوسیدگی ندارند، به عنوان محافظ عمل کرده و از پوسیدگی جلوگیری می‌کنند. ونیرها از جنس چینی یا کامپوزیت هستند و متناسب با دندان‌های شما قالب گیری می‌شوند.
پروتز دندان
پروتز دندان که با نام دندان مصنوعی شناخته می‌شود نوعی جایگزین متحرک برای دندان و لثه مصنوعی است. این روش برای افرادی که به دنبال ترمیم پوسیدگی دندان به طور کامل هستند مورد استفاده قرار می‌گیرد. افرادی که پوسیدگی گسترده دندان دارند، باقی مانده دندان‌ها را می‌کشند و به جای آن از پروتز استفاده می‌کنند. این روش با هزینه بسیار پایین می‌تواند تمام دندان‌های مصنوعی را بهبود بخشد.
ترمیم دندان برای چه کسانی مناسب نیست؟
ترمیم پوسیدگی دندان به افرادی توصیه می‌شود که دندان‌های آنها قابلیت بازسازی و حفظ شدن را داشته باشد. در مواردی که پوسیدگی دندان شدید است، بخش قابل توجهی از مینای دندان از بین رفته یا اینکه عفونت به ریشه نفوذ کرده است ممکن است نتوان از روش‌های ترمیم دندان استفاده کرد. در برخی موارد با عصب کشی و استفاده از چند روش می‌توان دندان پوسیده را ترمیم کرد. اما زمانی که حفظ دندان پوسیده منطقی نیست باید به روش‌های جایگزینی دندان مثل ایمپلنت،بریج یا پروتز فکر کرد.
مراقبت‌های بعد از ترمیم پوسیدگی دندان
مهم‌ترین علت پوسیدگی دندان باکتری‌هایی هستند که در اثر عدم رعایت مراقبت‌های بهداشتی دهان و دندان تجمع می‌یابند. اما بعد از ترمیم پوسیدگی نیز این مراقبت‌ها حائز اهمیت هستند و نباید فکر کرد که با ترمیم دیگر احتیاجی به رعایت مراقبت‌ها نخواهد بود. دندانپزشکان مراقبت‌های زیر را برای بعد از ترمیم پوسیدگی دندان توصیه می‌کنند:
- مسواک زدن اصولی و دو بار در روز
- استفاده از نخ دندان و دهانشویه یکبار در روز
- استفاده از خمیر دندان‌های حاوی فلوراید برای تقویت مینای دندان‌ها
- نوشیدن آب کافی به منظور افزایش تولید بزاق و جلوگیری از خشک شدن دهان
- مصرف کلسیم و فسفات کافی
- کاهش مصرف قند و جایگزینی آن با سبزیجات تازه
- اجتناب از مصرف غذاهای سفت و سخت
- چکاپ منظم دندان‌ها توسط دندانپزشک
- بررسی روزانه دندان ترمیم شده
آیا ترمیم پوسیدگی دندان درد دارد؟
معمولا ترمیم پوسیدگی دندان با بی حسی انجام می‌شود و درد زیادی ندارد اما برخی روش‌ها مثل ایمپلنت ممکن است دردناک باشند. بعد از ترمیم با کاهش اثر بی حسی، احتمال حساسیت و درد در ناحیه ترمیم شده وجود دارد. اما به طور کلی درد ناشی از ترمیم بسیار کمتر از درد عفونی شدن دندان است و پس از چند ساعت نیز برطرف می‌شود. بهتر است در روز اول ترمیم دندان از مصرف غذاهای سفت اجتناب کرده و بیشتر مایعات استفاده کنید.
هزینه ترمیم دندان چقدر است؟
هزینه ترمیم دندان به عوامل مختلفی بستگی دارد و ممکن است در کلینیک‌های دندانپزشکی مختلف متفاوت باشد. ترمیم پوسیدگی دندان با توجه به روش انتخابی، پوشش بیمه، نیازهای شما، تعداد دندان‌های پوسیده و … متفاوت خواهد بود. برخی از بیمه‌ها هزینه ترمیم دندان را تا حد خاصی و با شرایط خود قبول می‌کنند. البته هزینه ایمپلنت دندان تحت پوشش بیمه قرار نمی‌گیرد. در هر صورت برای تعیین دقیق هزینه ترمیم پوسیدگی دندان بهتر است به یک دندانپزشک مجرب مراجعه کنید تا بررسی‌های لازم انجام شود.
نتیجه گیری
ترمیم پوسیدگی دندان بهترین روش برای برطرف کردن دندان درد، اصلاح لبخند و بهبود سلامت شماست. هر چقدر سریع‌تر برای ترمیم دندان‌های خراب خود اقدام کنید، با روش‌های آسان‌تری نتیجه می‌گیرید و دردسر کمتری خواهید داشت. بنابراین توصیه می‌شود همیشه به صورت منظم برای چکاپ به دندانپزشک مراجعه کنید و قبل از اینکه دندان وارد فاز حساسیت و درد شود برای ترمیم اقدام کنید.